Анастасија Ангелова
1. Вовед
Родовата еднаквост е фундаментално човеково право и камен-темелник на праведно и инклузивно општество. Таа нагласува еднакви можности, права и одговорности за поединците, без оглед на полот. Постигнувањето на родова еднаквост е од суштинско значење за социјалниот, економскиот и културниот напредок на секоја нација, бидејќи им овозможува на поединците да придонесат со својот целосен потенцијал. И покрај значајните чекори во промовирањето на рамноправноста, проблеми како што се јазот во платите, нееднаквиот пристап до образование и општествените стереотипи опстојуваат во многу делови од светот.
Ерата на дигитализација го револуционизираше светот на бројни начини, допирајќи до сите аспекти од нашите животи.Социјалните медиуми се појавија како импозантна сила во обликувањето на јавното мислење, надминувајќи ги географските граници и традиционалните комуникациски бариери. Тие се динамична и интерактивна платформа каде што поединците и заедниците се ангажираат, споделуваат и дискутираат за широк спектар на теми. Дали дигиталните медиуми се новата револуционерна алатка за рушење на вековната родова нееднаквост?
Токму тоа прашање е главната идеја за оваа семинарска,да се покаже значењето на родовата еднаквост,значењето на таа половина од светската популација,на жената,користејќи го дигитализираниот свет во кој живееме.Моќта на вештачката интелегенција и ИКТ се прозорец кон подигање на свеста за родовата еднаквост користејќи ја сета дигитализација и широката распространетост на социјалните мрежи.
2. Социјалните мрежи и нивното влијание за поттинување на родовата еднаквост
Во дигиталнaтa доба, социјалните медиуми се појавија како моќна алатка за застапување, економско јакнење и социјална трансформација. Едно од нивните најзначајни влијанија е во промовирањето на родовата еднаквост. Социјалните медиуми се движечка сила зад отфрлањето на родовите стереотипи, подигнувањето на гласовите на жените и создавањето инклузивни работни места.Тие играат витална улога во промовирањето на социјалните промени преку поддршка на кампањи кои се спротивставуваат на родовите предрасуди и промовираат еднаквост на можностите.
3 | P a g e
Важноста на социјалните медиуми е промовирана преку нивната способност да пренесуваат информации во реално време и да дискутираат за различни прашања. Начинот на кој се дискутираат различни прашања на социјалните мрежи може да влијае на перцепцијата и понатамошната дискусија за овие прашања во поширокото општество.
2.1 Зголемување на свеста преку онлајн иницијативи
Социјалните медиуми се клучни за промовирањето на светските заедници, влијанието врз јавното мислење и забрзувањето на напорите за родова еднаквост.Нееднаквостите на работното место, дискриминацијата врз основа на пол и недоволната застапеност на жените на лидерски позиции се истакнати од движењата на хаштаговите.Различните online кампањи и иницијативи,видеата споделени на интернет како и многу други организации и работилници на социјалните мрежи се моќни алатки во подкренување на родовата еднаквост кај сите возрасни групи.Овие иницијативи генерираат дискусии во различни индустрии, што резултира со опипливи законски измени и деловни ветувања за промовирање на родовата еднаквост.
2.2Активизам и вирални кампањи
Социјалните медиуми се појавија како витален инструмент за дигитален активизам, овластувајќи ги светските движења за родова еднаквост и давајќи глас на недоволно застапените групи. Неминовен е и фактот дека социјалните медиуми им даваат можност на активистите да бараат структурни реформи, да ги повикуваат институциите на одговорност и да се спротивставуваат на репресивните режими преку вирални кампањи.
2.3 Родови стереоти
Овде е клучна дадената можност на луѓето да ги доведат во прашање застарените родови стереотипи и практики кои го попречуваат напредокот на жените во различни индустрии. Со цел да се промени начинот на кој општеството ги гледа жените во технологијата, политиката, бизнисот и другите области каде што доминираат мажите, активистите и организациите користат дигитално раскажување приказни, вирална содржина како и стимулирачки разговори.
4 | P a g e
2.4 Надминување на пречките во дигиталното застапување
Иако социјалните медиуми се ефикасна алатка за активизам, тие имаат и недостатоци.Самите тие недостатоци во себе вкулуваат дезинформации, проблеми со дигиталната пристапност. Проблемите со сајбер безбедноста може да дојдат до тоа да жените претприемачи и активистки ги одврати од вклучување во дигитално застапување. За да го направат интернетот побезбедно место за жените,платформите треба да ја подобрат сајбер безбедноста, да спроведат построги упатства против вознемирување и да гарантираат еднаков пристап до курсеви за дигитална писменост.
3. Поврзаноста на дигитализацијата со родовата еднаквост
Информатичките и комуникациските технологии (ИКТ) се сметаат за неопходни состојки за економскиот и социјалниот развој во денешното општество и се повеќе и повеќе ја играат главната улога во привлекувањето на вниманието на владите, бизнисите, граѓаните и организациите на граѓанското општество. Тие се алатки со повеќекратни функционалности ш то обезбедуваат изобилство можности за информации и комуникација и имаат применливост во целата сфера на економскиот, социјалниот, политичкиоти културниот живот.Токму затоа,поради нивната огромна распоространетост и примена, дигиталните медиуми играат значајна улога во подобрување на родовата еднаквост.
3.1 Преглед на процесот на дигитализација кај жените
Сопственоста и користењето на дигиталните технологии имаат значителен потенцијал за економски јакнење на жените и зголемување на родовата еднаквост. Пристапот до интернет како и пристапот до дигитални уреди можат да понудат дополнителни можности за вработување,приход и знаење.Преку дигитализацијата и дигиталните медиуми,жените зајакнуваат во своите постигнувања на економско,професионално и безбедносно ниво.Преку напредокот на дигиталната писменост,жените ја надминуваат неможноста од информираност и вклучување во секојдневните новитети како што тоа било случај со жените во руралните средини.Сега,дигиталните медиуми се повеќе придонесуваат во вкулучување на жените во е-трговијата,STEM програми,online едукативни курсеви и најразлични online платформи за размена на информации што значително го подобрува статусот на жената во различните сфери на животот и тежнее кон подобрување на
родова еднаквост.
5 | P a g e
Во прилог е кратка анализа:
Овде е вршена анализа на процентот на луѓе, по пол, кои никогаш не користеле интернет во Европската Унија во 2019 година. Интернетот, денес, е широко користен од целото население, бидејќи е најпристапната дигитална алатка и е потреба за искористување на придобивките од процесот на дигитализација на економијата и општеството. Како што можеме да видиме на сликата подолу (Слика 1), податоците на ниво на земји-членки на ЕУ се загрижувачки.
Во Бугарија, Грција и Португалија над 20% од лицата никогаш не користеле интернет.Просекот во Европската Унија е 10,2% за жените и 8,72% за мажите. Во 23 земји, бројот на жени кои никогаш не користеле интернет е поголем од бројот на мажите, со исклучок на Литванија, Ирска, Франција и Финска, каде што мажите имаат повисоки резултати.
Земјите-членки треба да ги идентификуваат причините за овие податоци и да предложат соодветни реформи за целото население да има пристап до интернет и дигитални вештини. Како што можеме да видиме, постои родова разлика која е видлива и која придонесува за нагласување на родовите нееднаквости.
Следната анализа се однесува на работните места во ИКТ.Истите се во категоријата добро платени и барани работни места. Графиконот подолу покажува дека жените претставуваат мал дел од ИКТ специјалистите. Повеќето жени ИКТ специјалисти се во Шведска и Финска, околу 3% од сите вработени, а најмалку се во Унгарија и Грција со околу 0,5% од сите вработени. Работните места во оваа категорија би им обезбедиле повисоки приходи, што би им овозможило да инвестираат во личен развој.
6 | P a g e
Со оглед на ниските резултати во однос на жените специјалисти за ИКТ, анализиран е и бројот на жени кои избираат STEM образование. Податоците од 2018 година покажуваат дека мал број жени дипломираат на технички студии. И покрај растечката побарувачка за луѓе со напредни дигитални вештини, бројот на жени кои студираат STEM е далеку под бројот на мажи. Како што можеме да видиме, постои родов јаз во однос на бројот на дипломирани студенти на STEM студии, во сите земји на ЕУ во овие области доминираат мажи. Ова доведува до појава на родови нееднаквости на пазарот на трудот, сегрегација на жените во одредени области, како што се социјалните, многу пониско платените.
7 | P a g e
3.2 Клучни пречки за родова еднаквост во дигиталната доба
Структурните нееднаквости кои се длабоко вкоренети во општествата се клучни пречки за жените и девојчињата да ги искористат можностите што ги нудат дигиталните технологии и придонесуваат за заостанување на жените во транзицијата кон дигиталната иднина.
3.2.1 Родовите стереотипи и културните норми
Родовите стереотипи и културните норми честопати го попречуваат пристапот на жените и девојките до дигиталните технологии и ги намалуваат нивните можности за образование и вработување во секторите поврзани со ИКТ.
Покрај тоа, општествените норми и родовите предрасуди во наставните материјали и техники и недостатокот на поддршка од семејството и наставниците често ги одвраќаат девојчињата и жените од избирање на STEM програми и насочување кон кариера во овие области.
Општествените норми и очекувања за улогата на жените во семејството и како примарни старатели, заедно со машката корпоративна култура,особено во технолошкиот сектор,се исто така големи пречки за учеството на жените во работната сила и ги попречуваат можностите за вработување и напредување во кариерата што им се нудат од дигиталната трансформација.
3.2.2 Исклучување поради стапката на писменост
Добро ни е познато дека колку е понапреден уредот,толку е повисоко нивото на писменост потребно за негово усвојување и користење.Истражувањата покажале дека жените имаат четири пати помала веројатност од мажите да имаат напредни ИКТ вештини.Ниската сатапка на писменост кај жените представува огромна бариера во развојот на нивната кариера и ја намалува нивната вклученост во технолошката транзиција.Несигурноста и неможноста за снаоѓање на користење на технологијата на одредени групи жени представува огромен проблем и ги оддалечува жените од дигиталните придобивки.
Како решение се спроведуваат најразлични локални или глобални обуки за едукација и стекнување на вештини за вклучување на жените во текот на дигиталните трансформации.Програмите за дигитални вештини и надградба на вештини во формални и
8 | P a g e
неформални контексти и родово сензитивната обука за наставници можат да го намалат родовиот јаз во дигиталните вештини.
3.3 Дигиталните медиуми како нов извор на надеж за родовата еднаквост
Во многу земји низ светот, мислењата на жените се отфрлаат и тие не се учат да поставуваат прашања и да бидат дел од јавната дебата. Без информации, жените не знаат и не можат да ги остварат своите права на образование, на имот, пензии итн. и не можат да ги оспорат постојните норми и стереотипи. Ова го оневозможува постигнувањето инклузивни општества како што е стремежот да се постигне преку агендата за глобален развој. Пристапот до информации им овозможува на жените да ги бараат своите права и да донесуваат подобри одлуки.
Се повеќе се верува во трансформативната улога што медиумите можат да ја играат во постигнувањето на родова еднаквост во општествата. Со создавање родово сензитивна и родово трансформативна содржина и кршење на родовите стереотипи. Со предизвикување на традиционалните социјални и културни норми и ставови во врска со родовите перцепции, како во содржината, така и во медиумските куќи. Со прикажување на жените во лидерски улоги и како експерти за различни теми на дневна основа, а не како исклучок.
Несомнен е фактот дека ИКТ секторот едногласно се смета за извор на надеж за нови, квалификувани вработувања за жените. Технолошката промена би можела да се искористи за подобрување на шансите на жените во ИКТ секторот, како и во други технички области. Компаниите би можеле да имаат корист бидејќи разновидната работна сила – не само машки вработени, туку и жени, како и луѓе со различно културно потекло – обезбедуваат различни перспективи и со тоа го зголемуваат потенцијалот за иновации.
Постојат примери од реалниот свет кога социјалните мрежи биле подлога за различни општествени движења на жените како и различни кампањи организирани од нивна страна.Таквите online платформи помогнале многу жени од светот да се приклучат на заедничка брорба против нееднаквоста.Такви се : #WomenInSTEM, #BringBackOurGirls, #MeToo и многу други.
9 | P a g e
4. Понудени иницијативи и препораки за поддигање на свеста
4.1 Иницијативи со користење на социјални мрежи
∙ Хаштаг активизмот
Хаштаг активизмот всушност представува начин како поединците или здруженијата да ја поттикнат свеста за родовата еднаквост користејќи ја моќта на технологијата.Хаштаг активизмот ги става женските прашања во преден план на политичките агенди. Тој помага да се мобилизира вниманието на јавноста за правата на жените, зголемувајќи ја видливоста на
прашањата за кои е недоволно известувано. Успешните и високопрофилни кампањи како #HeForShe и #BringBackOurGirls го истакнуваат потенцијалот на социјалните медиуми за привлекување нова и поголема публика за заедничка борба против родовата нееднаквост.Така на пример, HeForShe кампањата ангажирала повеќе од 1,2 милијарди луѓе, ставајќи го глобалниот фокус на потребата од вклучување на мажи и момчиња за постигнување родова еднаквост.
∙ Справување со насилството врз жените преку алатки на социјалните медиуми
Алатките на социјалните медиуми им помагаат на
женските жртви да ги споделат своите искуства со насилство со други жртви,создавајќи простор за размена на знаење и информации за нивните права, правни процеси и услуги за социјална помош.
∙ Јавна одговорност кон родовата еднаквост
Социјалните медиуми сè повеќе ги користат
женските организации за да повикаат на поголема јавна одговорност кон родовата еднаквост.
4.2 Препораки
∙ Обука на жените за поголема употреба на информатичката технологија за комуникација и медиумите
Обезбедувањето еднаков пристап до и користење на новите технологии е клучно за максимизирање на улогата на социјалните медиуми во
10 | P a g e
застапувањето. Обуката на застапниците за родова еднаквост за стратешки средства за организирање на онлајн кампања (на пр. употреба на хаштагови, следење на влијанието, идентификување на целнапублика и развивање силни пораки) би можела да го оптимизира користењето на социјалните медиуми од страна на жените.
∙ Зголемување на капацитетот на жените за учество во донесувањето одлуки и лидерството
Зголемувањето на женското лидерство во медиумските организации, како и во процесите на донесување одлуки може да помогне во успехот на онлајн кампањите за застапување фокусирани на правата на жените. Стратешките партнери можат да обезбедат целосна јамка на политиките и дека застапувањето може да влијае и на процесите на донесување одлуки и на јавната свест за клучните прашања за женските права.
∙ Вклучување меѓусекторски актери, вклучувајќи ги мрежите на жени од локално ниво, традиционалните медиуми и мажите
Кампањите на социјалните медиуми треба да се градат и да соработуваат со локалните женски движења со цел да се зајакнат напорите за застапување. Особено, поврзувањето на социјалните медиуми со традиционалните медиуми може да ги зголеми кампањите. Покрај тоа, вклучувањето на мажите и другите нетрадиционални партнери може да ги зајакне пораките и да им помогне на кампањите да привлечат поголемо внимание
и локално и глобално ниво.
5. Заклучок
Со оглед на идеалниот свет на еднаквост кон кој се стремиме,сепак тешко е да се прифати суровата вистина дека милијарди луѓе сè уште очајно се борат против различни форми на дискриминација и предрасуди.Меѓу нив е родовата нееднаквост која е форма на социјална нееднаквост.Голем број жени страдаат од родова нееднаквост против нив во многу различни општества низ целиот свет. Сепак,појавата на интернетот и, неодамна, социјалните мрежи и платформите за социјални медиуми обезбедија невидени можности за ранливите групи жени за остварување на нивното право на слобода на изразување на интернет. На овие онлајн платформи,жените можат да ги раскажат и споделат своите приказни, да ги изразат своите идеи и мислења, па дури и да водат кампањи или да организираат социјални движења за да повикаат на подобрување на нивниот живот и општествен статус
11 | P a g e
преку демократски механизми.Дигиталните медиуми и социјалните мрежи не се само моќни сојузници на борбата против родовата еднаквост,туку и предизвикувачи на огромни промени во животот на оние кои се жртви на таквата родова нееднаквост.Дигитализацијата овозможи да се слушнат оние гласови кои досега не биле слушнати и да се поттикне свеста да родова еднаквост преовладува во светот и се прошири насекаде за да се види нејзиното значење.
6. Користена Литература
1. Invisible Women: Exposing Data Bias in a World Designed for Men – Caroline Criado Perez
2. The power of parity: Advancing women’s equality n tech and engineering – тим од McKinsey Global Institute (MGI)
3. Gender and the Media – Rosalind Gill
4. “The Gendered Internet: Technology, Domesticity and Difference” – J. Green & A. Adam 5. “Technofeminism” – Judy Wajcman
6. “Gender, Technology and Development” – академци
7. “Women and men in STEM” – Funk, C., & Parker, K.
8. The crucial role of media in achieving gender equality –
https://www.mediasupport.org/the-crucial-role-of-media-in-achieving-gender-equality/ 9. Gender equality and empowerment of women through ICT –
https://iknowpolitics.org/sites/default/files/gender20equality20and20ict_undaw.pdf 10. The impact of new digital technologies on gender equality in developing countries –
https://www.researchgate.net/publication/344163585_The_impact_of_new_dig ital_technologies_on_gender_equality_in_developing_countries
11. https://medium.com/@pkajjohnson/invisible-women-data-bias-in-a-world designed-for-men-2021-edition-5b2aeebc724d
12. https://www.mdpi.com/2078-2489/11/4/225
12 | P a g e
13 | P a g e