Користење на вештачката интелигенција (AI) за унапредување на родовата еднаквост во академските истражувањаРодова еднаквост - правци движења концепти Александар Сандев 1. Вовед Оваа семинарска е изработена врз основа на податоци кои што се пронајдени во наведените материјали од делот за користена литература кој што се наоѓа на крајот на документот. Освен тоа, во делови од семинарската работа се наведени мои примери како и мои лични мислења или ставови. Родовите студии, како спој на дисциплини, испитуваат како општеството ги конструира и толкува родот, сексуалноста и улогите поврзани со нив. Се потпира на различни перспективи од социологија, психологија, антропологија и филозофија за критички да анализира како родовите очекувања ги обликуваат индивидуалните и колективните искуства. Со текот на времето, родовите студии еволуираа во робусна област на истражување што ги истражува разликите и нееднаквостите меѓу половите, заедно со пресекот на полот со расата, класата и сексуалноста. Важноста на родовите студии денес е поизразена од кога било досега, бидејќи глобалните разговори околу родовата еднаквост, правата на жените, ЛГБТК+ правата и интерсекционалноста продолжуваат да ги обликуваат социјалните политики и културните движења. Самиот поим „род“ се прошири надвор од бинарните поими за да опфати потечно разбирање на идентитетот. Родовите студии обезбедуваат суштински алатки за разбирање на сложеноста на родовата динамика, не само во рамките на одредени општествени групи, туку и на поголем, глобален размер. Оваа семинарска испитува како родот е општествено конструиран, односот помеѓу полот и моќта и како овие фактори ги обликуваат идентитетите и искуствата на поединците. Со истражување на клучните теоретски рамки и современи прашања поврзани со родот, оваа семинарска работа има за цел да обезбеди сеопфатна анализа на родот и во историски и во современи контексти. Сликата е преземена од: https://mhc.org.mk/en/news-en/gender-discrimination in-the-law-on-labour-relations/ 2. Родот во теорија Разбирањето на родот преку различни теоретски рамки овозможува понијансирано истражување за тоа како се формираат, изразуваат и одржуваат родовите идентитети. Во овој дел, ќе истражуваме во некои од клучните теории во родовите студии, фокусирајќи се на феминизмот, квир теоријата и интерсекционалноста, и како тие се вкрстуваат за да обезбедат покомплексно разбирање на родовата динамика. 2.1. Феминизам Феминизмот е основната теорија која информира голем дел од родовите студии. Феминистичкото движење долго време ги предизвикува структурните нееднаквости кои историски ги угнетувале жените. Феминистичката теорија не е единствена идеологија, туку спектар на перспективи, сите насочени кон разбирање и справување со родовото угнетување. Постојат повеќе гранки на феминистичката мисла, секоја со различни пристапи кон полот, моќта и општеството. На пример, либералниот феминизам ја нагласува важноста на правната и политичката еднаквост меѓу мажите и жените. Пионерските феминистки како Мери Волстонкрафт и Џон Стјуарт Мил се расправаа за правата на жените на образование и учество во јавниот живот. Либералните феминистки веруваат дека родовата еднаквост може да се постигне преку реформи во постојните политички и општествени структури. Спротивно на тоа, радикалниот феминизам го гледа патријархатот како основна причина за угнетувањето на жените и повикува на целосна ревизија на општествените структури. Радикалните феминистки тврдат дека родовата нееднаквост е длабоко вградена во сите аспекти на општеството, од семејството до економијата, и тие се залагаат за укинување на патријархатот. Оваа нишка на феминизмот често се поврзува со мислители како Андреа Дворкин и Катарин Мекинон, кои се фокусираат на прашања како што се сексуалното насилство, порнографијата и репродуктивните права. 2.2. Квир теорија Квир теоријата се појавила во 1990-тите како одговор на ограничувањата на традиционалните теории за пол и сексуалност. Вкоренета во работата на Џудит Батлер и Мишел Фуко, квир теоријата ги оспорува хетеронормативните претпоставки кои ги поткрепуваат главните родови и сексуални студии. Додека традиционалната родова теорија често претпоставува фиксен бинарен систем (машки/женски, хетеросексуалец/хомосексуалец), квир теоријата ја критикува оваа ригидност и ги истражува флуидноста и мноштвото на родовите и сексуалните идентитети. Еден од централните начела на квир теоријата е идејата за родова перформативност. Како што било дискутирано претходно со делото на Батлер, родот не е стабилен идентитет, туку претстава што поединците ја спроведуваат преку јазикот, однесувањето и другите општествени практики. Оваа перспектива овозможува поопширно разбирање на родот што оди подалеку од бинарното и го признава постоењето на повеќекратни родови идентитети и изрази. Квир теоријата исто така ги критикува начините на кои родот и сексуалноста се регулираат со општествените норми и институции. Со деконструкција на овие норми, квир теоретичарите имаат за цел да создадат поинклузивна и поослободена концепција за родот, каде што поединците се слободни да ги изразат своите идентитети без страв од репресија или маргинализација. 2.3. Интерсекционалност Друг значаен развој во родовите студии е теоријата на интерсекционалност, воведена од Кимберле Креншо во доцните 1980-ти. Интерсекционалноста се фокусира на тоа како различни општествени идентитети - како што се раса, класа, сексуалност и пол - се вкрстуваат и создаваат сложени системи на угнетување. Работата на Креншо нагласува дека традиционалниот феминистички дискурс често ги занемарува уникатните искуства на жените во боја и дека сеопфатното разбирање на родот мора да земе предвид како расата, класата и другите фактори се вкрстуваат со родот. Оттогаш, интерсекционалноста станала централна рамка во родовите студии, влијаејќи на широк опсег дисциплини и движења за социјална правда. Со испитување на меѓусебната поврзаност на различните форми на угнетување, интерсекционалноста овозможува похолистички пристап кон родовата нееднаквост и дава увид во тоа како родот се доживува различно во различни општествени групи. 3. Родот во општеството 3.1. Родови улоги и очекувања Еден од најфундаменталните аспекти на родот е процесот на социјализација, преку кој поединците ги учат однесувањата, ставовите и нормите кои општеството ги смета за соодветни за нивниот пол. Овие родови улоги се учат уште од најмала возраст и се зајакнати од семејството, училиштето, медиумите и другите општествени институции. На пример, традиционалните родови улоги често диктираат дека мажите треба да бидат силни, наметливи и финансиски независни, додека жените треба да бидат негувани, емотивни и првенствено одговорни за грижата. Овие улоги не се биолошки определени, туку се општествено конструирани и овековечени преку културните норми. Со текот на времето, поединците ги интернализираат овие очекувања, што влијае на тоа како тие се претставуваат и како другите ги перцепираат. Спроведувањето на овие родови норми може да има значителни последици. На пример, истражувањето покажало дека индивидуите кои не се усогласени со традиционалните родови улоги може да се соочат со дискриминација или социјална исклученост. За жените, отстапувањето од традиционалната женственост може да резултира со етикетирање како неженствени или дури и заканувачки, додека мажите кои покажуваат особини поврзани со женственоста може да бидат стигматизирани како слаби или женствени. 3.2. Социјална конструкција на родот и неговото влијание врз идентитетот Според одредени страни, полот не е фиксна, биолошка карактеристика, туку општествен конструкт. Идејата дека родот е перформативен, флуиден идентитет е клучен принцип во родовите студии уште од работата на Џудит Батлер. Според оваа перспектива, родот не е нешто што поединците „се“ туку нешто што „го прават“. Родот е донесен преку низа практики, однесувања и перформанси кои се во согласност со општествените норми. Овие претстави не се само акти на личен избор, туку се обликувани од културните очекувања и динамиката на моќта. Социјалната конструкција на родот има длабоко влијание врз индивидуалниот идентитет. Од рана возраст, децата се учат да се идентификуваат со еден од двата пола и да се усогласат со улогите поврзани со тој пол. Овој процес на социјализација обликува како поединците се перципираат себеси и како тие се однесуваат на другите. На пример, момчињата често се охрабруваат да бидат независни, конкурентни и емоционално воздржани, додека девојчињата се учат да бидат кооперативни, негувачки и експресивни. Социјалната конструкција на родот, исто така, влијае на тоа како поединците го доживуваат светот околу нив. На пример, жените може да имаат поголема веројатност да доживеат дискриминација на работното место, додека мажите може да се соочат со притисок да се усогласат со нереалните очекувања за мажественост. Овие искуства ги обликуваат идентитетите на поединците и нивното разбирање за нивното место во општеството. 3.3. Студии на случај: Родови норми во медиумите, работното место и семејните структури Медиуми: Медиумите играат значајна улога во обликувањето на родовите норми. Телевизијата, филмот, рекламирањето и социјалните медиуми промовираат одредени идеали за мажественост и женственост, честопати засилувајќи ги традиционалните родови улоги. На пример, рекламите често ги прикажуваат жените како негуватели и мажите како даватели на услуги, зајакнувајќи го родовото бинарно. Претставувањето на родот во медиумите може или да ги оспори или да ги зајакне овие норми, во зависност од тоа како се прикажуваат ликовите. Работно место: Родовите норми се евидентни и на работното место, каде жените и мажите често се подложени на различни очекувања. На пример, од жените може да се очекува да покажат негувачки квалитети и да преземат административни или помошни улоги, додека од мажите се очекува да заземат лидерски позиции. Овие родови очекувања може да ги ограничат можностите и за жените и за мажите и да ги зајакнат системските нееднаквости. Во прилог е даден графички приказ од анкета каде прашањето е „Дали сте биле дискриминирани на работното место?” во контекст на родовата дискриминација: Сликата е преземена од: https://www.weforum.org/stories/2021/04/gender-race-tech industry/ Структури на семејството: Традиционалните семејни структури одамна се обликувани од родовите очекувања. Во многу култури, моделот на нуклеарно семејство ги става жените во улоги на грижа, а мажите во улоги на хранење. Додека овие норми еволуирале со текот на времето, тие продолжуваат да влијаат на семејната динамика и на поделбата на трудот во домаќинствата. Истражувањата покажуваат дека жените продолжуваат да сносат непропорционален дел од домашните обврски, дури и кога учествуваат во работната сила. 4. Преглед на поврзани студии Областа на родовите студии е под длабоко влијание на различни теоретски перспективи, од кои секоја обезбедува различна гледна точка преку која може да се разберат родовите искуства. Овие рамки еволуирале со текот на времето, но неколку основни теории продолжуваат да го обликуваат тековниот поим. 4.1. Рани феминистички теории Раните феминистички теоретичари како Симон де Бовоар и Бети Фридан биле инструментални во поставувањето на основата за современите родови студии. Главното дело на Де Бовоар, Вториот пол, ја вовело идејата дека женското потчинување не е биолошка неизбежност, туку општествен конструкт. Нејзиното познато тврдење дека „Не се раѓа, туку станува жена“ ја нагласила перформативната природа на родовите улоги. Според Де Бовоар, жените уште од мали нозе се учат да се придржуваат до општествените очекувања, што доведува до зајакнување на бинарниот родовиот систем. Слично на тоа, „Женската мистика“ на Бети Фридан ја критикува идеализираната слика на приградската домаќинка во Америка по Втората светска војна. Фридан тврдела дека затворањето на жените во домашни улоги го задушува нивниот интелектуален и емоционален раст, што резултираше со широко распространето незадоволство кај жените. Феминистичкото движење, поттикнато од овие идеи, почнало да ги предизвикува родовите норми и да се залага за правата на жените на работното место, образованието и политиката. 4.2. Квир теорија и Џудит Батлер Кон крајот на 20 век, работата на Џудит Батлер направила револуција во областа на родовите студии. Нејзината книга „Родови проблеми“ од 1990 година го вовела концептот на родова перформативност, предизвикувајќи ја идејата дека родот е суштинска, биолошки одредена особина. Наместо тоа, Батлер тврдела дека родот е претстава - нешто што го прават поединците, наместо нешто што тие се внатрешно. Оваа теорија го дестабилизирала бинарниот поим за родот и отвори нови можности за разбирање на родовата флуидност и несообразност. Работата на Батлер ја поставила основата на квир теоријата, која се обидува да ги деконструира нормативните сфаќања за сексуалноста и родот. Квир теоретичарите ги доведуваат во прашање фиксните идентитети и се залагаат за поинклузивно и потечно разбирање на сексуалните и родовите субјективности. Квир теоријата исто така ги критикува начините на кои хетеросексуалноста и бинарните родови норми се спроведуваат преку културните институции. 4.3. Интерсекционалност Интерсекционалноста, како што е воведена од Кимберле Креншо, обезбедува рамка за разбирање како повеќе општествени идентитети се вкрстуваат и ги обликуваат искуствата на поединците на угнетување. Главното дело на Креншо се фокусирало на искуствата на црните жени, тврдејќи дека нивните борби честопати биле занемарени и во феминистичкиот и во антирасистичкиот дискурс. Според Креншо, пресекот на расата, полот, класата и другите идентитети создава уникатни форми на угнетување кои не можат целосно да се разберат со фокусирање на една гледна точка на идентитетот. На пример, една црна жена може да доживее дискриминација поинаку од бела жена или црнец, бидејќи нејзиниот идентитет е обликуван и од нејзината раса и од полот. Интерсекционалноста овозможува посеопфатна анализа на родовото угнетување со разгледување како расата, класата, сексуалноста, способноста и другите фактори се вкрстуваат со полот за да создадат сложени системи на привилегии и неповолности. Оваа рамка стана централна за современите родови студии и движењата за социјална правда. Ги охрабрува научниците и активистите да размислуваат за начините на кои моќта функционира низ повеќе оски на идентитетот и да се залагаат за поинклузивно разбирање на родовата нееднаквост што се однесува на потребите на маргинализираните групи. 5. Родот во глобална перспектива 5.1. Глобална нееднаквост и пол Родовата нееднаквост е глобално прашање, иако различно се манифестира низ културите и регионите. Во многу делови од светот, жените и родовите малцинства се соочуваат со сериозни ограничувања на нивните права, пристап до ресурси и учество во јавниот живот. Во земјите во развој, родовата нееднаквост често се вкрстува со сиромаштијата, недостатокот на образование и несоодветната здравствена заштита, создавајќи циклус на неповолност за жените и девојчињата. На пример, во некои африкански и блискоисточни земји, правата на жените се сериозно ограничени со правни системи, културни практики и религиозни норми. Во овие региони, практиките како што се детските бракови, осакатувањето на женските гениталии и убиствата за чест опстојуваат, и покрај тековните напори на меѓународните организации и локалните активисти да ги искоренат. Жените во овие области се соочуваат и со предизвици во пристапот до образование и вработување, што ги ограничува нивните можности за социјална и економска мобилност. Спротивно на тоа, во развиените земји, родовата нееднаквост опстојува, но во посуптилни форми. Жените во овие општества можеби имаат поголем пристап до образование и можности за вработување, но тие продолжуваат да се соочуваат со бариери во форма на родовиот јаз во платите, недоволна застапеност на лидерски позиции и културни очекувања околу грижата. Глобалната родова нееднаквост е исто така под влијание на неолиберализмот и глобалниот капитализам, кои често ги влошуваат предизвиците со кои се соочуваат жените, особено на глобалниот југ. Подемот на мултинационалните корпорации и аутсорсингот на работната сила создадоа експлоатативни работни услови за многу жени во земјите во развој, особено во индустриите како текстил, земјоделство и домашна работа. Овие жени се соочуваат со долги часови, ниски плати и опасни услови за работа, често со малку прибегнување за правна заштита. 5.2. Род и развој Полето на род и развој се појави како одговор на признавањето дека напорите за развој често ги игнорираат или ги ставаат настрана потребите на жените и родовите малцинства. Ја нагласува важноста од разгледување на родот како централен фактор во развојните политики и практики. Овој пристап се фокусира на зајакнување на жените и родовите малцинства преку подобрување на нивниот пристап до образование, здравствена заштита, економски можности и политичко учество. Научниците за родот и развојот тврдат дека вистинскиот развој не може да се случи без родова еднаквост. Со решавање на нерамнотежата на моќта што го ограничува пристапот на жените и родовите малцинства до ресурсите, се обидува да создаде поинклузивно и порамноправно глобално општество. Програмите кои ја промовираат економската независност на жените, како што се иницијативите за микрофинансирање и обуките за претприемништво, се примери на стратегии насочени кон намалување на родовата нееднаквост во земјите во развој. 5.3. Улогата на меѓународните организации Меѓународните организации, како што се Обединетите нации и Светската здравствена организација, играат клучна улога во справувањето со глобалната родова нееднаквост. Целите за одржлив развој на ОН, на пример, вклучуваат специфична цел за постигнување родова еднаквост и зајакнување на сите жени и девојки. Оваа цел има за цел да го елиминира насилството врз жените, да обезбеди еднакво учество во лидерството и да гарантира пристап до образование и здравствена заштита за сите родови. Дополнително, организациите како што се Amnesty International и Human Rights Watch работат на подигање на свеста за кршењето на човековите права врз основа на полот низ светот, застапувајќи за промени во политиките и обезбедувајќи поддршка за маргинализираните заедници. Сепак, ефективноста на овие организации во постигнувањето на долгорочна родова еднаквост останува предмет на дебата, особено во регионите со вкоренети патријархални системи. 6. Заклучок Родовите студии обезбедуваат критична гледна точка преку која можеме да ги испитаме длабоко вградените општествени структури кои го обликуваат нашето разбирање за родот и неговите импликации. Од истражувањето на феминистичката теорија до критичките перспективи понудени од квир теоријата и интерсекционалноста, јасно е дека родот не е фиксен, биолошки концепт, туку флуиден и перформативен аспект на идентитетот обликуван од културата, историјата и динамиката на моќта. Иако се направени значителни чекори во борбата за родова еднаквост, останува уште многу работа да се направи. Постојаноста на родовото насилство, нееднаквите економски можности и зајакнувањето на традиционалните родови улоги преку медиумите и културата ја истакнуваат тековната борба за родова правда. Феминистичките движења, квир теоретичари и интерсекционални активисти продолжуваат да ги предизвикуваат овие структури, застапувајќи се за свет во кој поединците можат слободно да ги изразат своите родови идентитети и без страв од дискриминација. Глобалната перспектива за родовата нееднаквост ги открива разликите што постојат помеѓу глобалниот север и југ, но исто така ги истакнува колективните напори на меѓународните организации, активистите од грасрут и локалните заедници во промовирањето на родовата правда. Со препознавање на вкрстувањата на полот со другите идентитети - како што се расата, класата и сексуалноста - родовите студии обезбедуваат рамка за разбирање на сложената и повеќеслојна природа на угнетувањето. Како што одиме напред, од суштинско значење е родовите студии да останат динамично и еволуирачко поле, приспособувајќи се на новите предизвици и притискајќи за поинклузивен и правичен свет за сите родови. Сликата е преземена од: https://www.dreamstime.com/illustration/orientation gender.html Користена литература: • https://en.wikipedia.org/wiki/Gender_studies • https://en.wikipedia.org/wiki/Intersectionality • https://en.wikipedia.org/wiki/The_Second_Sex • https://en.wikipedia.org/wiki/The_Feminine_Mystique • https://en.wikipedia.org/wiki/Queer_theory • https://en.wikipedia.org/wiki/Gender_Trouble • https://en.wikipedia.org/wiki/Feminism • https://www.itu.int/en/ITU-D/Statistics/pages/stat/default.aspx • https://plato.stanford.edu/entries/foucault/ • https://gsdrc.org/topic-guides/gender/gender-and-media/ • https://en.wikipedia.org/wiki/MeToo_movement • Пребарувања на Google • Изворите на сликите се наведени под самите слики Родова еднаквост - правци движења концептиАлександар Сандев 1. Вовед Оваа семинарска е изработена врз основа на податоци кои што се пронајдени во наведените материјали од делот за користена

Блог

Родова еднаквост – правци движења концепти

Александар Сандев 1. Вовед Оваа семинарска е изработена врз основа на податоци кои што се пронајдени во наведените материјали од делот за користена литература кој што се наоѓа на крајот на документот. Освен тоа, во делови од семинарската работа се наведени мои примери како и мои лични мислења или ставови. …
Блог

Родовата еднаквост и вештачката интелигенција во образованието

Деспина Козаровска 1. ВОВЕД Во современиот свет, вештачката интелигенција зазема сè поголема улога во различни области на човековото живеење, вклучително и во сферата на образованието. Брзиот развој на дигиталните технологии овозможува воведување на напредни системи кои ветуваат револуционерни промени во начинот на кој се спроведува наставата, се евалуираат резултатите и…
Блог

Алгоритамска убавина: Како ВИ ги дефинира стандардите за убавина?

Тамара Србиноска Современото дигитално општество, поимот за убавина се повеќе се моделира не само од медиумите, туку и од технологиите кои ние секојдневно ги користиме. Апликации како Instagram, TikTok, Snapchat, Face App ја обликуваат перцепцијата на тоа што значи да се биде „атрактивен„ и кои стандарди треба да бидат исполнети…
Блог

Алгоритамски селекциски алатки и родовата пристрасност: Колку се навистина објективни AI HR системите?

Ѓурѓина Митревска Во дигиталната ера, сѐ повеќе компании се свртуваат кон вештачката интелигенција за автоматизирање на процесите при вработување. Алатките познати како AI HR Tools веќе не се најава на иднината, туку реалност што го менува начинот на кој се селектираат кандидати – од автоматско скенирање на биографии, до видео-интервјуа…
Блог

(Не)Употребата на феминативи во јазикот: Анализа на јазичната пристрасност и родовата асиметрија во ИКТ и ВИ

Марија Гушкова 1. Вовед Во овој труд ќе биде застапена тезата дека во многу јазици, вклучително и македонскиот јазик, одредени професионални титули и општествени улоги имаат само машки род, односно немаат женски граматички род, или пак, доколку за одредени професии такви деривати постојат, нивната употреба е ретка, звучи неприродно, неформално,…
Блог

Влијанието на родовата пристрасност во алгоритмите на вештачката интелигенција врз жените во ИКТ секторот во Македонија

Нина Пејдановска Вовед Вештачката интелигенција (AI) станува сѐ позначајна, особено во информатичко-комуникациските технологии (ИКТ). Таа е присутна во апликациите кои ги користиме секојдневно, автоматизацијата на работните процеси, анализата на податоци, па дури и во донесувањето на некои одлуки во различни области. Сепак, како и секоја технологија, AI не е неутрална…
Блог

Вештачка интелегенција во земјоделство

Сумеја Мемеди Сумеја Мемеди Вовед Вештачка интелегенција имаа повеќе области на употребување.Повеќето индустрии лесно можат да имаат корист од сите придобивки што ги носи оваа технологија денес.Технологиите за вештачка интелегенција,во комбинација со развојот на анализата на големи податоци,машинското учење и работиката,им нудат на земјоделците попаметни и поефикасни методи на производство.Интегрерирањето…
Блог

Родова Еднаквост во ИКТ

Автор: Сара Стојанова Апстракт Родовата еднаквост е значајно прашање кое се одразува врз иновациите, креативноста и економскиот развој во сите сектори, особено во информациските и комуникациските технологии (ИКТ). И покрај напредокот во глобалните иницијативи, жените сè уште се недоволно застапени, со бројни предизвици како културни стереотипи, дискриминација и ограничени можности…
Блог

Улогата на вештачката интелигенција во унапредувањето или попречувањето на родовата еднаквост

Руејда Бајрами Вовед Во последните децении, вештачката интелигенциа (ВИ) стана клучен двигател на технолошкиот напредок и трансформациа во многу сектори. Од здравство и образование, до бизнис и авни политики — ВИ има потенциал значително да го подобри човечкиот живот.Сепак, со неізиниот разво се поавуваат и прашана поврзани со родовата еднаквост.…
Блог

Вештачка интелигенција и медиуми – Влијанието на deepfake и генеративните видеа врз јавната перцепција

Елеонора Крстевска Вовед Во последно време сѐ почесто наидувам на содржини на интернет за кои не можам веднаш да утврдам дали се вистински или не. Особено ме фасцинираа видеа кои изгледаат сосема реално, но подоцна дознав дека се креирани со помош на вештачка интелигенција – таканаречени deepfake видеа. Оваа технологија,…
Блог

Родовите стереотипи и нивниот ефект врз жените во СТЕМ

Маја Митревска Вовед Родовата еднаквост е суштинска вредност во секое модерно општество и особена важна за одржлив напредок. Во минатото, познато е дека жените не напредувале професионално и нивниот живот бил сконцентриран во самиот дом. Меѓутоа, иако во последните години е забележан позитивен тренд на зголемување на учеството на жените …
Блог

Како вештачката интелигенција придонесува за полова еднаквост на работното место

Теодора Трендевска 1.Вовед Вештачката интелигенција е специјалност во компјутерските науки која се занимава со создавање системи кои можат да ја реплицираат човечката интелигенција и способностите за решавање проблеми. Тие го прават ова со земање огромен број податоци, нивна обработка и учење од минатото со цел да ги поедностават и…
Блог

Kога вештачката интелигенција добива женски лик: родови стереотипи и виртуелни асистенти

Наталија Михајловска Кои се карактеристиките што ги споделуваат Siri, Alexa, Cortana, Google Assistant и многу други виртуелни асистенти? Заедничко за нив е тоа што стандардното подесување им е со женски глас.Иако можеби не сте го забележале тоа досега, и кај повеќето постои можност за избор на машки глас, не било…
Блог

Клучниот придонес на жените во успехот на мисиите за освојување на Месечината и нивното влијание врз родовата еднаквост во СТЕМ

Марио Митевски Апстракт—Во текот на историјата на вселенските истражувата, мисиите за освојување на Месечината се сметаат за едни од најзначајните технолошки и научни достигнувања на човештвото. Иако често се става фокусот врз машките астронаути и инженери, позади успехот на овие мисии стои и придонес од бројни жени – чии улоги…
Блог

АI-асистентите за кодирање како подобрување на продуктивноста или закана за вештините на програмерите

Ана Илиева Вовед Вештачката интелигенција се однесува на симулација на човечката интелигенција преку машини. Ова вклучува симулации на учење (придобивање информации и правила за користење на информациите), расудување (користење на правилата за да се дојде до приближни или дефинитивни заклучоци) и самокорекција (знаење кога е направена грешка и нејзино коригирање).…
Блог

Вештачката интелигенција и идниот развој на виртуелни работни места

Ангела Ѓорѓиевска 1. Вовед Вештачката интелигенција (ВИ) станува еден од најреволуционерните феномени што го менува начинот на кој луѓето работат, учат и комуницираат во современиот свет, кој станува сè повеќе зависен од дигиталните технологии. Растот на виртуелните работни места, кои сега се долгорочен организациски план во многу индустрии, а не…
Блог

Родовата пристрасност во алгоритмите: Кој ги учи машините и што им кажуваме?

Иван Андревски Во модерниот свет вештачката интелегенција(АИ) и машинското учење се голем и неопходен дел од нашето секојдневие. Овие алгоритми играат голема улога во донесувањето на одлуки од различни сфери. Прост пример за ова е Facebook и тоа каква содржина или реклами ни се прикажуваат. Навидум случајно, но позади тоа…
Блог

Родови наративи во содржина генерирана од вештачка интелигенција: Истражување на пристрасностите во големите јазични модели

Давитковски Леонид Апстракт Во овој труд ќе го испитаме репродуцирањето на родовите предрасуди во излезите од големите јазични модели (LLM), поточно GPT-3.5 на OpenAI. Црпејќи од феминистичката медиумска теорија и од критички студии за податоци, во оваа студија ќе истражиме како навидум неутралните прашања генерираат резултати што ги одразуваат вкоренетите …
Блог

Алгоритамска пристрасност: Како вештачката интелигенција може да ја засили родовата нееднаквост

Тамара Стојановска Вовед Вештачката интелигенција (AI) стана неизбежен дел од нашиот секојдневен живот. Се повеќе компании и големи институции ја користат за да анализираат големо количество податоци, бидејќи на тој начин е потребно помалку време отколку истото да го направи лице задолжено за таа позиција. Со тоа тие заштедуваат време…
Блог

Родовата нееднаквост во СТЕМ

Eвгенија Цветановска Вовед Во екот на 21ви век, кога човечката цивилизација доживува експанзија на модерна технологија,усовршување на човечките можности,активно учество во развој и подобрување на општествениот,политичкиот,економскиот, научниот подем, човекот сеуште се судрува со старите стигми на општеството(родовата нееднактвост) која како болна нишка се провлекува низ вековите во сите сфери на…