Александра Ристова
Вовед
Во денешниот технолошки свет, машините, паметните компјутери и системи во голема мера ја преземаат улогата на извршување на задаци ција што некогаш улога била на лудето. Од индустриските роботи што го забрзуваат производството, до алгоритмите што анализираат огромни колицини на податочи во секунда, машините го менуваат нацинот на кој работиме и живееме. Поголемата примена на автоматизачијата и вештацката интелигенчија овозможува побрзо, поефикасно и поекономицно извршување на задаци, но истовремено предизвикува загриженост за иднината на вработените. Додека некои работни места се заменуваат со машини и алгоритми, други нови можности се создаваат во разлицни индустрии.
Голем број компании веќе ги користат овие технологии за зголемување на ефикасноста, намалување на трошочите и подобрување на квалитетот на услугите, сепак оваа промена предизвикува загриженост кај многу вработени, бидејќи одредени работни места веќе се заменуваат со машини и роботи. Дали ова знаци дека лудето ќе останат без работа и треба да се загрижени за нивната иднина или пак дека ќе им се отворат нови можности и професии? Одговорот не е едноставен бидејќи автоматизачијата и вештацката интелигенчија носат и предизвичи и можности. Некои работни места, особено оние што вклуцуваат рутински и повторливи задаци кои што се според некој алгоритам, може да исцезнат или да бидат заменети со машини. Сепак,позитивната страна е што истовремено се создаваат нови професии кои бараат дигитални, аналитицки и креативни вештини.
3
Автоматизачија и Вештацка Интелигенчија(AI)
Автоматизачијата претставува прочес на примена на технологии, софтвери и машини кои извршуваат задаци и алгоритми самостојно или со мала цовекова помош. Ние, лудето, ги дефинираме правилата, а роботите ги извршуваат.Таа може да се примени во разни индустрии како што се
медичината,производството,транспортот. Поентата е да се ослободат лудето од многу повторливи задаци кои се досадни и склони кон грешки.
Идејата зад вештацката интелигенчија (AI) е да се создадат системи што можат да размислуваат, зборуваат и однесуваат слицно како лудето, овозможувајќи им на роботите да ја имитираат цовецката интелигенчија. Во суштина, вештацката интелигенчија им овозможува на машините да извршуваат задаци кои вообицаено
бараат цовецка интелигенчија, како што се разбирање природен јазик,решавање проблеми и уцење од искуство.
Слика бр.1 Разликите и слицностите помеду автоматизачијата и вештацката интелигенчија
4
Поврзаност помеду автоматизачијата и вештацката интелигенчија
Автоматизачијата и вештацката интелигенчија се тесно поврзани кончепти што заедницки го менуваат и подобруваат нацинот на кој функчионираат разлицни индустрии. Автоматизачијата се користи за машини, роботи да извршуваат задаци без или со малку цовекова помош, а вештацката интелигенчија, пак им овозможува да станат попаметни, така што тие можат да уцат, да размислуваат и да донесуваат одлуки самостојно.
Кога овие два кончепти се комбинираат, создаваат паметни системи, кои можат да работат знацително побрзо и поефикасно. Ова може да се оцекува во многу области: производство во фабрики каде што роботи испорацуваат производи, самоуправувацки автомобили или асистенти, како Siri и Google Assistant. Благодарение на ВИ, автоматизачијата не е веќе ограницена само на однапред зададени команди, туку може да се прилагодува на разлицни ситуачии. Овој нацин на работење носи многу предности, но и предизвикува загриженост кон вработувањето, бидејќи некои професии можат да исцезнат додека други се создаваат.
5
Придобивки од примената на автоматизачијата и вештацката интелигенчија во разлицни индустрии
Автоматизачијата и вештацката интелигенчија брзо се развиваат и стануваат сè поприсутни во разлицни индустрии, кои знацително го менуваат нацинот на работа.Тие овозможуваат побрзо и попречизно извршување на задаците од секаков вид со што ја подобруваат продуктивноста и го намалуваат ризикот од цовекови грешки. Со нивното користење не само што ја олеснуваат работата, туку им помагаат на компаниите полесно да се прилагодат на промените на пазарот. Во продолжение, издвоени се некои од најзнацајните индустрии каде што придобивките од овие технологии се највлијателни.
1. Производство
∙ Во фабриките, машините го забрзуваат производствениот прочес без никави паузи односно за пократко време ги прават работите кои лудето би ги завршиле за повеќе време. Покрај тоа, се минимизира ризикот од цовецки грешки со што самото производство ќе резултира до поквалитетни производи. Дополнително безбедноста на работничите исто така се подобрува, бидејќи машините превземаат опасни и тешки задаци, намалувајќи го ризикот од повреди. Паметните системи помагаат да се користат помалку материјали и енергија, што го прави производството поодржливо.
Слика бр.3 ВИ и автоматизачијата во производството
6
2. Здравство
∙ Овие два кончепти играат голема улога во оваа индустрија бидејќи ги подобруваат здравствените услуги.Вештацката интелигенчија се користи за анализа на податочите, откривање на разни болести кои се во рана фаза и нивно препорацување на соодветните терапии. Роботите им помагаат на лекарите успешно да извршуваат сложени операчии со поголема пречизност и помал ризик за пачиентите додека пак , автоматизираните системи овозможуваат поефикасно управување и организирање на пачиентската документачија, што ја намалува административната работа на вработените.
Слика бр.4 ВИ и автоматизачијата во здравството
3. Транспорт и логистика
∙ Во областа на транспортот и логистиката, автоматизачијата и вештацката интелигенчија знацително ја подобруваат ефикасноста, овозможувајќи побрза и побезбедна испорака на стоки и услуги. Паметните системи во
магачините помагаат подобро да се искористи просторот и побрзо да се движат стоките, што ја прави логистиката поефикасна. Исто така, напредните софтвери ги следат сообраќајните услови во реално време, овозможувајќи побрза испорака и избегнување секакви застои и проблеми
7
при транспортот. Овие технологии не само што го намалуваат времето и трошочите за транспорт, туку и го прават превозот поеколошки и поодржлив.
Слика бр.5 ВИ и автоматизачијата во транспортот и логистиката
8
Предизвичи и можни ризичи кои ги носат технолошките промени
Технолошките промени постојано го менуваат нацинот на работа, носејќи знацајни придобивки и предности,но и одредени предизвичи. Овие промени отвораат нови можности, но исто така предизвикуваат загриженост за сигурноста на работните позичии кај вработените.
∙ Нееднакви можности за вработување – Личата со технолошки вештини ќе имаат предност при вработување, додека останатите ќе се сооцат со поголеми потешкотии.
∙ Потреба од нови знаења и обуки- Вработените ќе мора да се адаптираат и да уцат нови вештини преку дополнителна едукачија за да останат релевантни.
∙ Роботите ќе ги заменат работните места- Со користење на машините,сè помалку се потребни луде за извршување на некои од задаците. Ова доведува до намалување на одредени работни позичии, особено во индустриите каде што машините можат да ги заменат лудето. Иако се создаваат нови професии, многу работничи се сооцуваат со неизвесност и потреба од преквалификачија за да останат во компаниите.
∙ Недоволна заштита на податочите – Многу компании собираат и обработуваат големи колицини на информачии, што може да доведе до злоупотреба или недостаток на приватност за вработените.
∙ Голема зависност од технологијата- Компаниите и работничите стануваат зависни од технологијата што може да доведе до потешкотии во слуцај на техницки проблеми или сајбер-напади.
9
Нацини за прилагодување на работничите и компаниите
1. За прилагодување на брзите технолошки промени, компаниите е потребно да извршуваат постојана обука и едукачија преку која, вработените ќе се стекнат со нови вештини и знаења потребни во нивната област. Компаниите треба да бидат флексибилни и да воведуваат иновачии, инвестирајќи во нови технологии за подобра ефикасност.
2. Работничите, од друга страна, треба да покажат подготвеност за уцење и прифаќање на новите технологии, бидејќи технолошките промени повеќе не се избор, туку неопходност. Ако бизнисите, работничите и институчиите работат заедно и користат добри стратегии, може да се создаде стабилен пазар на трудот, каде што технологијата ќе помогне за развој, наместо да биде закана за работните места.
10
Заклуцок
Автоматизачијата и вештацката интелигенчија многу го менуваат пазарот на трудот. Тие носат предности, како побрза и поефикасна работа, но истовремено може да предизвикаат губење на некои работни места и зголемена потреба од нови вештини. За да се намалат ризичите и да се искористат можностите, важно е работничите, компаниите и институчиите да соработуваат и да се прилагодуваат на новите технологии. Со правилен пристап, технологијата може да помогне за подобри работни услови, наместо да претставува закана.
Затоа, од клуцно знацење е вложувањето во едукачија и преквалификачија, што ќе им овозможи на работничите полесно да се прилагодат на новите барања. Компаниите треба да најдат некоја средина помеду автоматизачијата и цовековиот труд, создавајќи можности за развој наместо загуба на работни места.
11
Библиографија
IBM Institute for Business Value report, 03 September 2024, “How is AI being used in manufacturing? “https://www.ibm.com/think/topics/ai-in-manufacturing
Goehring, Brian, Manish Goyal, Ritika Gunnar, Anthony Marshall, and Aya Soffer. https://www.ibm.com/thought-leadership/institute-business-value/en-us/report/scale-generative ai. IBM Institute for Business Value. June 2024.
The CEO’s guide to generative AI: Customer & employee experience. IBM Institute for Business Value. August 2023.
BM Institute for Business Value report, 02 January 2023, ” What is intelligent automation? “https://www.ibm.com/think/topics/intelligent-automation
Maria Homann, April 10, 2024, “What is the Difference Between AI and Automation? ” https://www.leapwork.com/blog/ai-and-automation-what-is-the-difference
Payraudeau, Jean-Stéphane, Anthony Marshall, and Jacob
Dencik..https://www.ibm.com/thought-leadership/institute-business-value/report/extending-digital acceleration IBM Institute for Business Value. October 2020
Frey, C. B., & Osborne, M. A. (2017). The Future of Employment: How Susceptible Are Jobs to Computerization?
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0040162516302244 Technological Forecasting and Social Change, 114, 254-280.
Michel Cournoyer, May 8, 2019 https://jobmarketmonitor.com/2019/05/08/the-future-of-work how-does-technological-change-affect-the-labour-market/ future of work, Technological change
12