Ивона Трајкоска
Вовед
Во денешниот дигитален свет, каде што технологијата и интернетот се неразделни делови од нашето секојдневие, сајбер-безбедноста станува еден од најголемите предизвици за поединците, компании. Со постојаното зголемување на бројот на дигитални напади и комплицираноста на овие напади, традиционалните методи на заштита и откривање стануваат се помалку ефикасни. Нападите, кои можат да бидат насочени против организациите или поединци, како и против инфраструктурата на државите, можат да имаат катастрофални последици, вклучувајќи кражба на податоци, финансиски загуби, па дури и напад на критична инфраструктура.
Вештачката интелигенција (ВИ), која подразбира системи способни да учат и донесуваат одлуки како луѓето, се појавува како еден од најмоќните алатки во борбата против овие закани. Со својата способност да обработува огромни количини податоци, да препознава образци и да предвидува напади, ВИ претставува клучен елемент за заштита на дигиталната инфраструктура од нараствачките закани. Меѓутоа, додека ВИ може да биде искористена за заштита, исто така има потенцијал да биде злоупотребена од страна на напаѓачи за изведување на напредни, автоматизирани и прецизни напади.
Како што ВИ напредува и понудува нови методи за заштита, така исто така создава нови можности за злоупотреба од страна на злонамерни поединци. За да се постигне ефективна безбедност во дигиталниот свет, неопходно е внимателно да се изгради рамка за користење на ВИ, која ќе ја искористи нејзината моќ за откривање и заштита, но истовремено ќе ги минимизира ризиците од злоупотреба.
Во оваа дискусија, ќе разгледаме како ВИ помага во откривањето и спречувањето на сајбер-нападите, како и кои се потенцијалните закани што произлегуваат од злоупотребата на овие напредни технологии. Ќе се анализираат предностите и предизвиците кои ги носи ВИ во контекст на сајбер-безбедноста, како и важноста од постојано развивање на нови стратегии за заштита во овој брзо менувачки дигитален пејзаж.
3
Вештачка интелигенција како помошник во заштита од сајбер-закани
1.Автоматизирано откривање на сајбер-закани ВИ има способност да анализира огромни количини податоци и да ги обработува во реално време. Со помош на алгоритми за машинско учење и напредни аналитички методи, ВИ може да идентификува закани кои би останале незабележани од традиционалните системи за безбедност. Овие алгоритми можат да откријат аномалии и необични обрасци во мрежниот сообраќај, што често укажува на неовластен пристап или обид за експлоатација на ранливости. Што повеќе, ВИ системите можат да научат од претходните напади и да ги предвидат идните, овозможувајќи проактивни безбедносни мерки.
2.Подобрен анализа на безбедносни инциденти Со зголемената сложеност на напади, денешните безбедносни тимови се соочуваат со предизвикот на анализа на огромни количини податоци. ВИ може да ги обработи овие податоци многу побрзо и поефикасно од човечките аналитичари, што овозможува брзо детектирање на инциденти и нивно решение. ВИ не само што открива напади, туку и ги категоризира според нивната сериозност и предвидува потенцијални последици. Ова им овозможува на организациите да ги приоритетизираат своите безбедносни напори и да реагираат на време.
3.Прогнозирање на нови напади ВИ системите можат да анализираат историски податоци за напади и да ги користат овие информации за предвидување на идни закани. Користејќи техники како што се машинско учење и длабоко учење, ВИ може да идентификува образци на нападите кои се повторуваат и да генерира прогнози за потенцијални идни напади. Ова им овозможува на безбедносните тимови да се подготват и да ги блокираат нападите пред да се случат, намалувајќи го ризикот од комплетни компромитации на системите.
4
4. Идентификација и автентикација со ВИ технологии ВИ исто така игра важна улога во подобрувањето на методите за автентикација. Биометриски технологии како што се препознавање на лице, отпечатоци, анализа на гласа и скенирање на ретината се сѐ повеќе користени во заштитата од неовластен пристап. Овие технологии не само што обезбедуваат висока безбедност, туку и го намалуваат ризикот од фалсификување на идентитети. ВИ може да анализира и проверува биометриски податоци со висока точност, овозможувајќи флексибилни, но и безбедни методи на автентикација.
Заканите што ВИ ги носи за сајбер-безбедноста
1. Злонамерни напади користејќи ВИ Како што ВИ нуди нови алатки за заштита, исто така може да биде искористена од злонамерни актери за развој на напредни напади. Генеративните модели, како што се GAN (Generative Adversarial Networks), можат да се користат за создавање фалсификувано садржини, како што се лажни слики, видеа и текстови, што е познато како „deepfakes“. Напаѓачите можат да создадат реалистични видеа или аудио записи на менаџери или други лица од клучно значење, кои потоа можат да се користат за манипулирање или измама на компаниите или поединците.
2. Автоматизација на нападите ВИ ја овозможува автоматизацијата на нападите, што значи дека напаѓачите можат да изведуваат напади со голема брзина и ефикасност. Со помош на ВИ, злонамерните софтвери можат да се адаптираат на секој нов безбедносен систем, правејќи ги нападите многу потешки за детектирање и спречување. Овие напади можат да бидат насочени кон големи мрежи и инфраструктури, што претставува сериозна закана за националната безбедност и економијата.
3. Adversarial напади на ВИ системи Иако ВИ системите се дизајнирани да бидат отпорни на напади, тие не се имуни на манипулација. „Adversarial attacks“ се напади кои се засновани на манипулирање со влезните податоци на ВИ системот за да се доведе до неточни или погрешни резултати. На пример, напаѓачите можат да манипулираат со податоците за да натераат системот да класификува нешто како безбедно, иако тоа всушност претставува закана.
4. Напади преку интернет на работи Со експанзијата на интернетот на работи (IoT), ВИ може да се искористи за автоматски напади на поврзани уреди. Овие уреди, кои се често недоволно заштитени, можат да станат цел на автоматизирани напади со цел да се пробијат во мрежата на компанијата.
Напаѓачите може да ја искористат ВИ за брзо и ефикасно скенирање на уредите, наоѓајќи слабости и напаѓајќи ги.
6
Вештачка интелигенција и дефектологија: Поддршка и можности за подобрување на животите на лицата со попреченост
Вештачката интелигенција (ВИ) има огромен потенцијал да го трансформира и унапреди полето на дефектологијата, која се занимава со работата со деца и возрасни лица со различни попречености или развојни нарушувања. Со напредокот на ВИ, се отвораат нови можности за дијагностика, терапија, како и за поддршка на лицата со попреченост во нивните секојдневни активности. ВИ може да обезбеди иновации во многу области на дефектологија, од прилагодување на образовните програми до развој на технологии што ги подобруваат комуникацијата и самостојноста на лицата со попреченост.
Вештачката интелигенција и образованието на деца со попреченост 1.Персонализирано учење
Вештачката интелигенција може да создаде персонализирани образовни програми за деца со различни видови на попречености, како што се деца со аутизам, интелектуални попречености или проблеми со моторичките функции. Користејќи алгорити му за машинско учење, ВИ може да анализира како секое дете учи и да создаде програми кои се прилагодени на неговите специфични потреби. Ова може да вклучува прилагодливи интерфејси, интерактивни вежби и напредни методи за унапредување на когнитивните и моторичките способности.
7
2.Постојана поддршка за наставниците и дефектолозите
ВИ може да се користи и како алатка за наставниците и дефектолозите, кои работат со деца со попречености. Алгоритмите за ВИ може да им помогнат да следат напредок на децата, да ги анализираат податоците и да создадат стратегији за поддршка во нивното образование. На пример, ВИ може да идентификува кога некое дете се соочува со потешкотии во одредена област и да препорача промени во методите на наставата.
3. Технолошка поддршка за развој на комуникација
За деца со аутизам или други нарушувања на комуникацијата, ВИ може да развие апликации или уреди кои го подобруваат нивниот начин на комуникација. Преку програми кои користат машинско учење, можат да се создадат системи кои помагаат на децата да изразуваат свои потреби и емоции преку слики, симболи или говорни апликации.
8
Вештачката интелигенција во терапијата и рехабилитацијата
Рехабилитација на моторички вештини
ВИ може да биде користена во развојот на интелигентни апликации и уреди кои помагаат во рехабилитацијата на деца или возрасни лица со моторички проблеми. На пример, виртуелните реалности (VR) или роботски помагала може да создадат симулации кои го поттикнуваат развојот на моторичките вештини, а со ВИ-алгоритмите може да се анализира напредокот на пациентите и да се создадат програми за подобрување на функционалните вештини.
Напредна терапија за лица со аутизам
За деца со аутизам, ВИ може да овозможи напредни алатки за емоционално и когнитивно развивање. На пример, постојат програми кои користат ВИ за да помогнат на децата да учат социјални вештини преку интерактивни симулации или да ги подобрат нивните комуникациски способности преку говорни асистенти. ВИ исто така може да се користи за анализирање на емоционалните одговори на децата и да се изработат стратегии за побрзо адаптирање на терапевтските метод
Помош во секојдневните активности
ВИ може да им помогне на лицата со попреченост во нивниот секојдневен живот, создавајќи интелигентни помагала кои ќе ги поддржат во нивната независност. На пример, постојат апликации кои користат гласовни асистенти или сензорски технологии за да помогнат на
лицата со нарушувања во видот или слухот да се движат низ јавни простори, да ги користат транспортните услуги или да управуваат со домашни апарати.
9
Дополнителни аспекти на поврзаноста помеѓу Вештачката интелигенција и дефектологијата
1.Дијагностика и рано откривање на попреченостите
ВИ може да има голем потенцијал во раното откривање на развојни нарушувања, што е особено важно за деца. Системите за машинско учење и алгоритмите за анализа на податоци може да ги анализираат ранните знаци на аутизам, развојни или когнитивни попречености преку аудио, визуелни и физиолошки податоци. Раното откривање овозможува побрзо интервенирање и создавање на персонализирани терапии кои ќе ја подобрат идната прогноза за развојот на детето.
Пример: Апликации кои анализираат говор и социјални интеракции на деца, користејќи ВИ за откривање на дистрибуции во нивната комуникација или невербално однесување, што може да укажува на аутизам или слични нарушувања.
2. Програмите за емоционална и социјална поддршка
За деца со аутизам или други нарушувања, социјалните и емоционалните вештини можат да бидат значително подобрени преку интерактивни системи што користат ВИ. Програмите што користат виртуелна реалност (VR) и ВИ можат да создадат ситуации во кои децата учат како да реагираат на различни социјални ситуации и емоции. Преку оваа технологија, децата можат да се “вежбаат” во контролирана средина, која ќе ги подготви за вистински ситуации во реалниот живот.
Пример: ВИ системи кои симулираат социјални ситуации и овозможуваат децата да учат како да ги препознаат емоциите кај другите и како да реагираат на тие емоции.
10
3. Рехабилитација и физичка терапија
ВИ може да се користи за подобрување на процесите на рехабилитација и физичка терапија за лица со физички или моторички попречености. Развивањето на роботски помагала и виртуелни системи со ВИ за индивидуализирани терапевтски програми може да им помогне на пациентите да се рехабилитираат во својот дом или под надзор на терапевт. Ова е особено корисно за лица со парализа или други физички ограничувања.
Пример: Роботски системи и носиви технологии кои користат ВИ за следење и подобрување на моторичките способности преку персонализирани рехабилитациски програми.
4. Вештачка интелигенција за поддршка на семејствата
Семејствата кои се грижат за лица со попречености можат да добијат поддршка преку апликации кои користат ВИ за следење на здравјето и благосостојбата на нивните членови. Овие апликации можат да ги предупредат родителите или старателите на промени во однесувањето, здравствените знаци или можни здравствени проблеми, со што ќе им овозможат на семејствата да реагираат побрзо и поефикасно.
Пример: Апликации кои користат сензори и ВИ за следење на физиолошките параметри и однесувањето на лица со попречености и да обезбедат предупредувања или препораки за грижа.
11
5. Подобрување на пристапноста до информации
Вештачката интелигенција може да ги подобри пристапите до информации и услуги за лицата со попречености, како што се лицата со оштетен слух или вид. ВИ технологии можат да се користат за развој на автоматски преводи за знаковен јазик, или системи за текстуални и гласовни асистенти кои ќе им овозможат на лицата со оштетен слух да комуницираат и да пристапат до информации кои традиционално не биле достапни за нив.
Пример: Програми кои користат ВИ за автоматски превод на говор во знаковен јазик или гласовни асистенти за лица со оштетен вид.
6. Подобрување на индивидуализираната терапија
Преку напредните способности на ВИ за анализирање на големи количини податоци, терапевтите можат да добијат подобра прегледност за напредокот на пациентите. Со следење на податоци од различни извори (видео, сензори, мобилни апликации), ВИ може да изгради персонализирани терапии кои ќе бидат оптимални за секој пациент и ќе ги унапредат неговите способности, било да станува збор за комуникациски вештини, моторичка функционалност или когнитивни способности.
12
Заклучок
Вештачката интелигенција претставува значаен напредок во областа на дефектологијата, нудејќи нови можности за поддршка на лицата со попречености, како и за нивното интегрирање во општеството. Од персонализирани образовни програми до иновативни терапевтски решенија, ВИ игра клучна улога во создавањето на инклузивни и прилагодливи технологии кои ја подобруваат секојдневната живеачка на лицата со различни потреби. Примената на ВИ овозможува подобрена дијагностика, ефикасна рехабилитација, а исто така и развој на системи за комуникација и самостојност, што значително ги подобрува квалитетот на животот и нивната самодоверба.
Меѓутоа, како што ВИ продолжува да се развива, важно е да се обезбеди етичка употреба на овие технологии, со цел да се заштити приватноста и безбедноста на податоците, и да се осигура дека сите лица, без разлика на нивните попречености, имаат еднакви можности за користење на овие иновации. Инвестирањето во ВИ во дефектологијата нуди перспективи за понатамошен напредок и трансформација на начинот на кој се поддржуваат лицата со попречености, отворајќи пат за побрзо и попријателско општество.
13
Користена литература
1. https://www.unite.ai/mk/the-3-pillars-of-ai-in-cybersecurity/ 2. https://www.unite.ai/mk/ai-cybersecurity-tools/
3. https://www.profil-klett.hr/personalizirano-ucenje
14