-
AI за унапредување на родовата еднаквост во академските истражувања
Добредојдовте на блогот на проектот Вештачката интелигенција AI за унапредување на родовата еднаквост во академските истражувања на Институтот за родови студии при Филозофскиот факултет во Скопје! Денес, со големо задоволство, ќе ви претставиме една нова перспектива во академските истражувања – употребата на вештачка интелигенција (AI) за унапредување на родовата еднаквост…
-
Примена на модели од машинското учење во предвидувањето и анализата на родовата еднаквост за успешноста/неуспешноста на ин витро оплодувањето
Ана Стевановска Апстракт Современите достигнувања во биомедицината, технологијата и машинското учење овозможуваат сè подлабоко разбирање на факторите кои влијаат врз плодноста и успешноста на асистираните репродуктивни технологии, како што е ин витро оплодувањето (ИВФ). Иако неплодноста претставува медицинска состојба која подеднакво ги засега и мажите и жените, во многу општества…
-
Родови пристрасности во алгоритмите за вештачка интелигенција: како машините учат од нееднаквоста
Филип Иваноски Вештачката интелигенција претставува една од најзначајните технолошки иновации на современото општество. Таа се користи во различни области, од медицината и образованието, па се до индустријата и секојдневните дигитални услуги. Сепак, иако алгоритмите се замислени како објективни и рационални, тие често ја репродуцираат пристрасноста која постои во податоците со…
-
Стереотипи и избор на ИТ образование кај младите жени во Македонија
Марија Велковска ВоведСовременото општество е во фаза на постојана дигитална трансформација, каде што информатиката и технолошките иновации стануваат централна сила на економскиот и социјалниот развој. Сепак, зад овој технолошки напредок се кријат длабоко вкоренети општествени структури, кои влијаат врз тоа кој има пристап до образованието, вработувањето и технолошкото создавање. Една…
-
UX/UI дизајн и Родот: Како дизајнот влијае различно врз мажите и жените
Димитар Грозданов Вовед Дигиталната сфера денес е далеку поразлична од она што беше само пред две децении, не само поради брзиот технолошки развој туку и поради начинот на кој општеството се адаптира на новите форми на комуникација, учење, работење и творење. За да се разбере целосно каква улога има UX/UI…
-
Жените во хакерската култура: родови улоги и предизвици во традиционално машка заедница
Ана Тодорова АПСТРАКТ Темата за жените во хакерската култура е поле кое се смета деја е исклучиво машка област на делување, а всушност и жените имаат значајна улога и придонес. Целта на овој текст е да се прикаже како изгледаат родовите улоги во една традиционално машка заедница и со кои…
-
Родовата димензија на онлајн насилството: Предизвици и стратегии за заштита во дигиталната ера
Илина Ангеловска Апстракт Во современото дигитално општество, онлајн насилството претставува сериозен проблем кој сè почесто добива родова димензија. Жените и девојките, како и лицата од ЛГБТИ заедницата, често се мета на различни форми на дигитално вознемирување, вклучувајќи закани, психолошки напад, објавување интимни фотографии без согласност и говор на омраза. Целта…
-
Полот и вештачка интелигенција: пристрасности и родова еднаквост во технологијата
Марија Вржовска ВоведВештачката интелигенција е клучна технологија во современото општество која го обликува начинот на кој ние живееме, работиме и комуницираме. Нејзиниот брз равој донесе сериозни прашања поврзани со етичките аспекти, особено оние што се однесуваат на родовата еднаквост и присутноста на пристрасности во алгоритмите. Имаме родово неутрална технологија која…
-
Разлики меѓу половите во ставовите кон вештачката интелигенција
: Драгана Трифунова AПСТРАКТ Некаде во залезот на 20-тиот век и започнувањето на 21-виот технологијата започна интензивно да ни го менува начинот на живеење. Луѓето имаа други сваќања и потреби од потребите пред неколку децении. Дедовците од минатиот век како главно превозно сретство го признаваат само коњот, за телефонски врски…
-
Технички и етички предизвици при моделирање на род во бази на податоци и информациски системи
Стефан Трајанов Апстракт Оваа семинарска работа ги истражува комплексните технички и етички предизвици кои произлегуваат од традиционалното, бинарно моделирање на родот во базите на податоци и информациските системи. Во ерата на дигитализација, каде што податоците го обликуваат нашето корисничко искуство и пристапот до услуги, застарените модели што го ограничуваат родот…
-
Жените во STEM и енергетиката: родови предизвици и можности во Македонија
Јана Христовска Во современото општество, науката, технологијата, инженерството и математиката – познати под заедничката кратенка STEM – претставуваат клучен двигател на економскиот и технолошкиот развој. Сепак, во рамките на овие дисциплини сè уште постои видлива родова нерамнотежа, која се манифестира преку нееднаква застапеност на жените во образованието, истражувањето и работните…
-
Родот и стартап екосистемот – Претприемништвото во ИТ секторот
Андреј Алексовски Вовед Информатичко-технолошкиот сектор е еден од најдинамичните сектори во современата економија, но има проблем кој го ограничува неговиот потенцијал, родовата нееднаквост. Жените основаат само 10-14% од стартапите во ИТ секторот, а компаниите со единствено женски тимови се дури помалку од 6%. Уште полошо, овие стартапи добиваат само…
-
Вештачка интелигенција во образованието: Дали машините ја разбираат родовата еднаквост?
Љубица Јованоска Во последната деценија, вештачката интелигенција (AI) стана еден од највлијателните двигатели на општествените и технолошките промени. Нејзината примена во образованието ја менува традиционалната динамика меѓу наставникот, ученикот и знаењето, овозможувајќи персонализирани стратегии за учење, автоматизирано оценување и интелигентни системи за поддршка на студентите (UNESCO, 2022). Таквите алатки ветуваат…
-
Родовата нееднаквост во ИТ индустријата
Марија Јовева Современото општество сè повеќе зависи од информатичката технологија, но и покрај нејзиниот напредок, родовата нееднаквост во оваа област и понатаму претставува значаен предизвик. Во ИТ индустријата постојат изразени разлики во застапеноста, платите и можностите за напредување меѓу жените и мажите. Оваа семинарска работа има за цел да ја…
-
Примена на информациски технологии во родови студии
Теодор Јовановски ВоведВо денешно време примената на инфомациски технологии ни преставува клучен фактор за развивање на науката, образованието и самите општествени процеси. Тие овозможуваат побрз пристап до информации, поефикасна комуникација и создавање на нови животни можности. Комбинацијата на технологија и родови прашања отвора нови перспективи за анализирање на нееднаквостите, пристапот…
-
Родови предрасуди и етика при развој на софтвер и AI системи
Лина Панева, Вовед Во современиот дигитален свет, вештачката интелегенција и софтверските системи играат клучна улога во секојдневниот живот. Сепак овие технологии честопати ги рефлектираат родовите предрасуди на нивните создавачи, како и пристрасностите присутни во податоците на кои тие се тренираат. Целта на оваа семинарска работа е да се прикажат родовите…
-
Пристрасност на алгоритмите и вештачката интелигенција кон родот
Филип Трајановиќ АпстрактОваа истражување има за цел да ја прикаже појавата на родова пристрасност на алгоритмите и системите на вештачка интелигенција – ВИ. Со зголемувањето на примената и употребата на machine learning моделите и автоматизираните системи во различни области, прашањето за ферност спрема двата рода и етичка одговорност станува сè…
-
Род и сајбер-безбедност – жените како жртви на онлајн вознемирување, разликата во ризици и пристапи кон сајбер-заштита
Пепи Хаџи Арсов ВоведСајбер-безбедноста претставува процес и збир на мерки кои се користат за заштита на луѓе, системи и податоци од различни видови сајбер напади. Таа е комбинација од технологии, процедури и навики што заедно имаат цел да создадат безбедна дигитална средина. Со текот на годините, бројот на вакви напади…
-
СТУДИРАЈТЕ „РОДОВИ“ СО AI НА ФИЛОЗОФСКИ
Студирањето „Родови“ на Филозофскиот факултет им овозможува на студентите да добијат подлабоко разбирање за сложените родови односи во општеството. Програмата нуди интердисциплинарен пристап, комбинирајќи филозофија, социологија, историја и хуманистички науки. Студентите се охрабруваат критички да размислуваат за тоа како родот ги обликува различните аспекти на животот, вклучувајќи ја политиката, културата…
-
Иницијатива на Институтот за родови студии, Филозофски факултет – УКИМ, Скопје Родова ВИ Мрежа (GenderAI Network)
Институтот за родови студии при Филозофскиот факултет на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје со особена чест ја најавува иницијативата за формирање на Родова ВИ Мрежа (GenderAI Network) – прва национална мрежа која ги обединува академската заедница, стручната јавност и граѓанските организации, посветена на истражување, промоција и застапување на…
-
Онтологијата на вештачката интелигенција: од статистички модел до реален актер
Современата вештачка интелигенција сè почесто добива улога не само на дигитален асистент или советник, туку и на автономен агент кој може да влијае врз реалниот, физички свет. Ова отвора важно филозофско прашање: каков е онтолошкиот статус на таквиот AI агент и на неговото дејствување? Ако AI има капацитет самостојно да…
Дизајнирано од Институтот за родови студии, Филозофски Факултет Скопје УКИМ