Користење на вештачката интелигенција (AI) за унапредување на родовата еднаквостДигитален јаз и родова еднаквост: Дали жените имаат подеднакво пристап до технологија Симона Наунова Во денешниот свет, технологијата е клучен фактор за економски развој и социјална инклузија. Сепак, пристапот до технологија не е рамномерно распределен меѓу сите групи на население. Жените, особено во земјите во развој, често се соочуваат со значителни бариери во користењето на дигиталните алатки и ресурсите. Дигиталниот јаз кој постои меѓу половите е сериозен проблем, кој ја спречува полната инклузија на жените во технологијата и ја ограничува нивната можност за економски напредок и социјално учество. Оваа работа ќе истражи кои се причините за овој јаз, како влијае на жените и што се прави за негово намалување. Дигиталниот јаз Дигиталниот јаз има значителни економски и социјални последици, бидејќи недостатокот на пристап до дигиталните технологии може да ја ограничи можноста за образование, вработување и финансиска независност. Во многу земји, жените имаат помала веројатност да работат во технолошкиот сектор, што дополнително го продлабочува јазот во можностите и приходите. Една од главните причини за овој јаз е недостигот на соодветни политики и иницијативи кои ќе ги охрабрат жените да се вклучат во дигиталната економија. Државите кои инвестираат во развој на дигитални вештини кај жените покажуваат поголема економска инклузија и иновации. Исто така, постојат и културни бариери кои го спречуваат учеството на жените во дигиталниот свет. Во некои заедници, жените се соочуваат со социјални притисоци кои ги одвраќаат од користење на интернетот или учење нови технологии. Ова може да биде резултат на традиционалните родови улоги и ограничени очекувања за нивната професионална иднина. Дополнително, цената на дигиталните уреди и интернетот претставува уште една пречка, особено во семејствата со ниски приходи, каде што мажите често имаат предност при користењето на технологијата. Намалувањето на трошоците за интернет пристап и воведувањето на субвенции може да помогне во решавањето на овој проблем. Едукацијата е клучен фактор за намалување на дигиталниот јаз, но за тоа е потребен прилагоден пристап. Програми насочени кон жени и девојки, како што се работилници, стипендии и менторски програми, можат да играат важна улога во градењето на нивната дигитална писменост. Дигиталниот јаз не е само проблем на индивидуално ниво, туку и на општествено. Недостатокот на женско учество во технолошките сфери резултира со недостаток на различност во креирањето на дигитални решенија, што може да доведе до технологии кои не ги земаат предвид специфичните потреби на жените. Компаниите и владите треба да преземат активни мерки за унапредување на дигиталната инклузија, вклучувајќи политики за родова еднаквост во технолошките сектори. Промовирањето на позитивни примери на жени во технологијата може да инспирира идни генерации да се вклучат во ова поле. Дигиталниот јаз не е статичен проблем – тој постојано се менува со развојот на новите технологии. Ако не се преземат мерки, постои ризик од уште поголемо продлабочување на оваа нееднаквост, што ќе ја намали конкурентноста на економиите и ќе ги ограничи општествените можности. Решавањето на дигиталниот јаз не само што ќе ја подобри состојбата на жените, туку и ќе придонесе за поголема иновација, економски раст и социјална правда. Само преку заеднички напори, вклучувајќи владини иницијативи, приватен сектор и граѓански организации, може да се постигне вистинска дигитална инклузија. Слика 1 Дигиталниот јаз измерен во однос на пропусниот опсег не се затвора, туку флуктуира нагоре и надолу. Iniини коефициенти за телекомуникациски капацитет (во kbit/s) кај поединци ширум светот Родова нееднаквост во пристапот до технологија Родовата нееднаквост во пристапот до технологија има длабоки економски и социјални импликации, бидејќи жените со ограничен пристап до дигиталните алатки имаат помали можности за личен и професионален развој. Во многу земји, девојките се помалку охрабрени да изберат кариери во ИТ секторот, што доведува до помало учество на жените во областа на инженерството, програмирањето и податоците. Дополнително, жените се соочуваат со недостаток на женски ментори и модели во технолошките професии, што може да ја намали нивната мотивација и самодоверба во оваа индустрија. Дискриминацијата во работната средина често се манифестира преку родови разлики во платите, ограничени можности за напредување и стереотипи за технолошките способности на жените. Една од главните причини за оваа нееднаквост е недостигот на образовни програми кои активно ги поттикнуваат жените да учат дигитални вештини. Во некои земји, девојките имаат ограничен пристап до компјутери и интернет уште од рана возраст, што ги става во неповолна положба во однос на нивните машки врсници. Технологијата може да биде моќен инструмент за надминување на родовите разлики, но само ако се преземат конкретни мерки за подобрување на пристапот и можностите за жените. Владите, невладините организации и приватниот сектор треба да работат заедно за да создадат инклузивни политики, финансиски поддржани програми за обука и дигитални платформи кои ги охрабруваат жените да стекнат нови вештини. Поддршката за жените во технологијата не значи само зголемување на бројот на работни места, туку и подобрување на иновациите, бидејќи разновидноста во тимовите доведува до покреативни и поефикасни решенија. Понатаму, ако жените имаат поголем пристап до дигиталното претприемништво, тоа може да придонесе за економски развој и намалување на сиромаштијата во многу заедници. Развиените земји веќе спроведуваат успешни иницијативи за намалување на дигиталниот јаз, како што се бесплатни онлајн курсеви, грантови за жени претприемачи и менторски програми. Овие модели можат да послужат како инспирација за другите земји кои сè уште се соочуваат со сериозни предизвици во оваа област. Родовата еднаквост во технологијата не е само прашање на правична застапеност, туку и на подобрување на целокупната дигитална економија. Ако на жените им се овозможи еднаков пристап до технологијата, тоа ќе доведе до поголема продуктивност, поинклузивен технолошки развој и посилни заедници. Затоа, создавањето на политики што ќе обезбедат фер можности за жените и девојките во дигиталната сфера треба да биде приоритет. Ова вклучува подобрување на пристапот до интернет во руралните области, финансиска поддршка за жени во ИТ и создавање на родово неутрални работни средини. Само преку овие чекори може да се намали дигиталниот јаз и да се обезбеди дека технологијата ќе стане средство за економска и социјална еднаквост, а не уште една бариера за жените. Причини за родовиот јаз во дигиталната сфера Дигиталниот јаз меѓу половите е сложен проблем кој произлегува од повеќе фактори. Овие причини не се само технички или инфраструктурни, туку и длабоко вкоренети во општествените, културните и економските структури. Жените се соочуваат со бројни предизвици кои го отежнуваат нивниот пристап до технологијата и нивната интеграција во дигиталниот свет. Во продолжение се издвоени неколку клучни причини кои го одржуваат овој јаз. Главни фактори што го одржуваат родовиот дигитален јаз Едукативни бариери Девојчињата во многу делови од светот се поизложени на нееднакви можности за образование во науката и технологијата. Стереотипите дека технологијата е „машка“ област го спречуваат нивното учество во овие дисциплини. Ова доведува до помалку жени кои се занимаваат со технички науки и инженерство. Во многу училишта нема доволно иницијативи за мотивирање на девојчињата да изучуваат информатика, програмирање и дигитални вештини. Културни и социјални бариери Во многу култури, жените имаат ограничен пристап до новите технологии поради традиционалните ставови во однос на нивната улога во општеството. Во некои земји, на жените им е дури и забрането или ограничено да користат интернет без надзор од машки членови на семејството. Ова ги ограничува можностите за нивно активно учество во дигиталната економија и спречува развој на нивните вештини. Финансиски бариери Жените, особено во руралните области, често немаат ресурси за да купат компјутери или да имаат пристап до интернет. Ова создава нееднакви услови за нив во однос на мажите, кои почесто имаат финансиски средства за вложување во технологија. Дополнително, високите трошоци за обуки и курсеви во областа на дигиталните технологии претставуваат пречка за многу жени да ги надградат своите знаења. Недостиг на жени како модели за угледување Недостатокот на жени во водечките позиции во технологијата ја ограничува видливоста на жените како идни лидери во оваа област. Кога девојчињата немаат примери на успешни жени во ИТ секторот, тешко им е да се замислат себеси во такви улоги. Ова дополнително го намалува нивниот интерес за влегување во дигиталните професии. Родова дискриминација на работното место Дури и кога жените стекнуваат технички знаења, тие често се соочуваат со дискриминација при барање работа во технолошките компании. Истражувањата покажуваат дека жените во ИТ секторот почесто добиваат пониски плати во споредба со нивните машки колеги на истите работни позиции. Покрај тоа, често се соочуваат со ограничени можности за напредување во кариерата. Недостаток на безбедност на интернет Жените се почесто изложени на онлајн вознемирување, што може да доведе до нивно повлекување од дигиталната сфера. Стравот од малтретирање и злоупотреба на личните податоци ги спречува некои жени да бидат активни на интернет, особено во земји каде што нема јасни правни механизми за заштита. Како да се намали родовиот јаз во дигиталната сфера? Решавањето на овие бариери е од клучно значење за намалување на родовиот јаз во дигиталната сфера. Владите, образовните институции и приватниот сектор треба да работат заедно за да создадат инклузивни политики и програми за поддршка на жените во технологијата. Некои од можните решенија вклучуваат: • Развој на стипендии и програми за обука за жени во областа на технологијата. • Поттикнување на девојчињата од млада возраст да изучуваат информатика и дигитални вештини. • Создавање на менторски програми каде успешни жени во технологијата ќе ги мотивираат младите девојки. • Намалување на трошоците за интернет и дигитални уреди, особено во руралните средини. • Воведување на строги закони против онлајн вознемирување со цел да се обезбеди безбедност на интернет за жените. Без сеопфатни стратегии за подобрување на пристапот, едукацијата и поддршката за жените во технологијата, овој проблем ќе продолжи да постои и ќе ги ограничи можностите за економски и професионален развој на жените ширум светот. Намалувањето на дигиталниот јаз ќе придонесе кон поинклузивно и поправедно општество, каде што жените ќе имаат еднаков пристап до можностите што ги нуди дигиталната ера. Влијанието на родовиот јаз на кариерата и животниот стандард на жените Недостатокот на пристап до технологијата може да има сериозни последици за економскиот развој на жените. Без можност за користење на технологијата, жените се исклучени од најновите можности за вработување и претприемништво. Преку интернет и дигитални алатки, жените можат да започнат сопствени бизниси, да работат од дома и да учат нови вештини. Затоа, ограничувањето на пристапот до овие ресурси може да го влоши нивниот животен стандард. Дополнително, дигиталниот јаз доведува до нерамноправност и во платите. Жени кои не можат да се прилагодат на новите технологии имаат помала можност за напредување во кариерата. Според извештаите на Обединетите нации, дигиталната писменост станува клучен фактор за економска стабилност. Според истражувањето објавено на Totalent, жените во технолошкиот сектор заработуваат во просек 26% помалку од мажите. Овој процент варира во зависност од регионот, индустријата и искуството на жените во ова поле. Истражувањето дополнително укажува дека, иако бројот на жени во ИТ секторот расте, разликата во платите останува значителна, што покажува системски проблеми во признавањето и вреднувањето на нивниот труд. Покрај економските последици, родовиот јаз во дигиталната сфера има и психолошко влијание врз жените. Недостатокот на можности и ниската застапеност во технолошкиот сектор може да доведат до ниска самодоверба и недоверба во сопствените способности. Ова дополнително ги одвраќа младите девојки од изборот на кариери во оваа област. Освен тоа, ограничениот пристап до технологија и интернет ја намалува можноста на жените да пристапат до информации за нивните права, можности за финансирање и едукативни ресурси. Ова ја продлабочува економската нееднаквост и го намалува нивното учество во глобалната економија. Голем број студии покажуваат дека зголемувањето на бројот на жени во дигиталната економија не само што ги подобрува нивните индивидуални кариери, туку и позитивно влијае врз целокупната продуктивност и иновативност на компаниите. Компаниите со разновидни тимови се посклони кон креирање иновативни решенија и се поконкурентни на пазарот. Воедно, владите и компаниите треба да преземат проактивни мерки за да го намалат овој јаз, како што се обезбедување на стипендии за жени во технологијата, организирање на обуки за дигитални вештини и поттикнување на работодавците да создаваат инклузивни работни средини. Промената мора да започне од образованието, преку охрабрување на девојчињата да учат програмирање, инженерство и други технички дисциплини. Воведувањето на женски менторски програми може да има значајно влијание врз зголемувањето на бројот на жени во технолошкиот сектор. Затоа, елиминирањето на дигиталниот родов јаз не е само прашање на еднаквост, туку и клучен чекор кон економски развој и иновации кои можат да користат на целото општество. Иницијативи за намалување на дигиталниот јаз и поддршка на жените во технологијата Во последните години, многу организации започнаа да работат на намалување на дигиталниот јаз и на создавање еднакви можности за жените во технологијата: • "Girls Who Code" : Оваа глобална иницијатива има за цел да го поттикне учењето на програмирање меѓу девојчињата и да ги охрабри да се занимаваат со технологија. • "Women Who Tech" : Мрежа која ги поврзува жените кои работат во технологијата и нуди поддршка за стартување на технолошки бизниси. • Програми за едукација и обука на жени : Многу компании и НВО започнаа да обезбедуваат бесплатни онлајн курсеви и менторство за жени кои сакаат да се специјализираат во технологија. • Политики за дигитална инклузија : Некои влади развиваат стратегии за зголемување на учеството на жените во дигиталниот сектор преку финансиски олеснувања и поддршка за старт-ап компании водени од жени. • Стипендии за жени во СТЕМ : Голем број универзитети и компании обезбедуваат финансиска поддршка за жени кои сакаат да студираат науки, технологија, инженерство и математика (СТЕМ), со цел да ја намалат родовата разлика во овие полиња. Дополнително, многу компании воведуваат програми за инклузивно вработување и создавање работни услови што овозможуваат поголема застапеност на жените во технолошкиот сектор. Различни иницијативи, како хакатони и технолошки конференции посветени на жените, им овозможуваат можност за вмрежување и развој на нивните кариери. Истражувањата покажуваат дека зголеменото присуство на жени во технологијата носи иновации и подобри деловни резултати, што го прави вложувањето во жените стратешки потег за секоја компанија. Преку континуирана поддршка и охрабрување, можно е да се намали дигиталниот јаз и да се создаде порамноправно општество во дигиталната ера. Заклучок Дигиталниот јаз меѓу половите претставува сериозен проблем кој ги ограничува можностите за економски напредок и социјална инклузија на жените. Иако постојат бројни иницијативи кои имаат за цел да го намалат овој јаз, многу е важно да се вложи повеќе во образованието, ресурсите и поддршката за жените во технологијата. За да се постигне целосна родова еднаквост во дигиталниот свет, неопходно е да се создадат услови за еднаков пристап до технологија, како и да се поттикне културна промена која ќе го вреднува женскиот допринос во науката и технологијата. Библиографија 1. Светска банка. "Gender Equality and Development in the Digital Economy." https://www.worldbank.org/ 2. "Girls Who Code." https://girlswhocode.com/ 3. The Global Information Technology Report, World Economic Forum. https://www.weforum.org/ 4. "Women Who Tech." https://www.womenwhotech.com/ Дигитален јаз и родова еднаквост: Дали жените имаат подеднакво пристап до технологија Симона Наунова Во денешниот свет, технологијата е клучен фактор за економски развој и социјална инклузија. Сепак, пристапот до технологија не е рамномерно